So sánh cách tính thuế doanh nghiệp & thuế hộ kinh doanh

Hiểu rõ sự khác biệt giữa thuế doanh nghiệp (TNDN) và thuế hộ kinh doanh (HKD) không chỉ giúp các cá nhân, tổ chức kinh doanh lựa chọn hình thức phù hợp mà còn tối ưu hóa chi phí và đảm bảo tuân thủ pháp luật. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về cách tính hai loại thuế, đồng thời phân tích những điểm mạnh và hạn chế của từng hình thức.

Tổng quan về thuế doanh nghiệp và thuế hộ kinh doanh

Thuế doanh nghiệp và thuế hộ kinh doanh đều là nghĩa vụ tài chính quan trọng mà các tổ chức và cá nhân phải thực hiện. Tuy nhiên, hai loại thuế này được áp dụng cho các đối tượng khác nhau và cách tính cũng có những đặc trưng riêng biệt.

Thuế doanh nghiệp (TNDN)

Thuế doanh nghiệp là loại thuế bắt buộc với các tổ chức kinh tế thành lập theo pháp luật. Đây là loại thuế đánh trực tiếp vào phần lợi nhuận mà doanh nghiệp tạo ra.

  • Đối tượng áp dụng:
    Tất cả các doanh nghiệp, bao gồm công ty cổ phần, công ty TNHH, doanh nghiệp tư nhân, hợp tác xã và các tổ chức khác có phát sinh thu nhập từ hoạt động kinh doanh.
  • Cơ sở pháp lý:
    • Luật Thuế Thu Nhập Doanh Nghiệp (TNDN).
    • Các thông tư hướng dẫn thực thi.

Thuế doanh nghiệp yêu cầu quy trình kê khai, báo cáo và kiểm toán chi tiết, đảm bảo minh bạch và chính xác trong hoạt động kinh doanh.

Thuế TNDN được nộp tạm theo quý và quyết toán theo năm

Thuế hộ kinh doanh (HKD)

Khác với thuế doanh nghiệp, thuế hộ kinh doanh áp dụng cho các cá nhân hoặc nhóm cá nhân kinh doanh nhỏ lẻ, không đăng ký thành lập doanh nghiệp.

  • Đối tượng áp dụng:
    Hộ gia đình hoặc cá nhân hoạt động kinh doanh trong các lĩnh vực như buôn bán, dịch vụ, sản xuất quy mô nhỏ.
  • Cơ sở pháp lý:
    • Nghị định 126/2020/NĐ-CP.
    • Thông tư số 40/2021/TT-BTC quy định về quản lý thuế đối với hộ kinh doanh.

Thuế hộ kinh doanh thường có thủ tục đơn giản hơn, phù hợp với những hoạt động kinh doanh không yêu cầu cơ cấu quản lý phức tạp.

Xem thêm: Những lưu ý khi quyết toán thuế và lập báo cáo tài chính năm

Cách tính thuế của từng loại hình

Quy trình tính thuế doanh nghiệp và thuế hộ kinh doanh có sự khác biệt lớn, phản ánh rõ đặc thù của mỗi loại hình kinh doanh.

Cách tính thuế doanh nghiệp

Doanh nghiệp tính thuế dựa trên lợi nhuận và doanh thu thực tế, kết hợp với việc áp dụng các quy định về khấu trừ chi phí và ưu đãi thuế (nếu có).

a) Công thức tính Thuế TNDN

Thuế TNDN = Lợi nhuận chịu thuế X Thuế suất

  • Lợi nhuận chịu thuế:
    Tổng doanh thu – Chi phí hợp lệ – Lỗ được kết chuyển.
  • Thuế suất phổ biến:
    • 20% đối với doanh nghiệp thông thường.
    • Ưu đãi thuế suất 10% – 17% cho doanh nghiệp thuộc lĩnh vực đặc thù.

b) Chi phí hợp lệ

Doanh nghiệp chỉ được trừ các chi phí thỏa mãn điều kiện:

  • Liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh.
  • Có hóa đơn chứng từ hợp lệ.

c) Kê khai và nộp thuế

Doanh nghiệp phải kê khai thuế theo kỳ (thường là quý) và thực hiện quyết toán cuối năm. Quy trình kê khai thường được thực hiện qua hệ thống điện tử của Tổng Cục Thuế, giúp tiết kiệm thời gian và tăng độ chính xác.

Quy trình kê khai thuế doanh nghiệp qua hệ thống điện tử.

Cách tính thuế hộ kinh doanh

Hộ kinh doanh áp dụng hình thức thuế khoán, dựa trên mức doanh thu ước tính hàng tháng hoặc hàng năm.

a) Công thức tính Thuế HKD

Thuế HKD = ( Doanh thu x Tỷ lệ thuế ) + Lệ phí môn bài thuế 

  • Doanh thu: Doanh thu dự kiến từ hoạt động kinh doanh, do cơ quan thuế xác định hoặc hộ kinh doanh tự kê khai.
  • Tỷ lệ thuế: Phụ thuộc vào ngành nghề, dao động từ 0.5% – 5% trên doanh thu.
  • Lệ phí môn bài: Tùy theo mức doanh thu, từ 300.000 – 1.000.000 VNĐ/năm.

b) Ví dụ minh họa

Hộ kinh doanh B có doanh thu dự kiến là 300 triệu đồng/năm từ việc kinh doanh ăn uống:

  • Tỷ lệ thuế GTGT: 3%.
  • Tỷ lệ thuế TNCN: 2%.
  • Lệ phí môn bài: 500.000 VNĐ.

Thuế HKD=(300.000.000×(3%+2%))+500.000=15.500.000VNĐ/nămThuế HKD = (300.000.000 \times (3\% + 2\%)) + 500.000 = 15.500.000 VNĐ/năm thuế HKD 

c) Kê khai và nộp thuế

Hộ kinh doanh kê khai và nộp thuế trực tiếp tại Chi cục Thuế địa phương, thường được thực hiện định kỳ hàng năm hoặc theo kỳ ấn định.

Biểu mẫu kê khai thuế hộ kinh doanh tại địa phương.

So sánh chi tiết giữa thuế doanh nghiệp và thuế hộ kinh doanh

Mỗi loại thuế có ưu và nhược điểm riêng, phù hợp với những quy mô kinh doanh khác nhau. Dưới đây là bảng so sánh chi tiết giữa thuế doanh nghiệp và thuế hộ kinh doanh:

Tiêu chí Thuế Doanh Nghiệp Thuế Hộ Kinh Doanh
Cơ sở pháp lý Luật Thuế TNDN Thông tư, nghị định liên quan đến HKD
Cách tính thuế Dựa trên lợi nhuận Dựa trên doanh thu
Hồ sơ kê khai Chi tiết, phức tạp Đơn giản, ít yêu cầu chứng từ
Đối tượng áp dụng Công ty, doanh nghiệp lớn Cá nhân, hộ gia đình kinh doanh nhỏ lẻ
Ưu đãi thuế Áp dụng trong lĩnh vực đặc thù Không áp dụng
Thuế suất Cố định hoặc ưu đãi Theo tỷ lệ khoán

Lưu ý khi lựa chọn loại hình kinh doanh

Việc quyết định đăng ký doanh nghiệp hay hộ kinh doanh không chỉ phụ thuộc vào mức thuế mà còn cần xem xét đến quy mô, mục tiêu và tính chất kinh doanh.

Nên chọn đăng ký doanh nghiệp khi nào?

  • Quy mô lớn: Hoạt động sản xuất, thương mại có vốn đầu tư lớn hoặc thị trường mục tiêu rộng.
  • Tăng uy tín: Tạo lợi thế khi hợp tác với đối tác trong và ngoài nước.
  • Ưu đãi thuế: Doanh nghiệp thuộc lĩnh vực ưu tiên như công nghệ cao, giáo dục, y tế có thể nhận được nhiều ưu đãi thuế suất.

Ví dụ: Công ty công nghệ khởi nghiệp cần huy động vốn đầu tư và mở rộng thị trường quốc tế.

Nên chọn hộ kinh doanh khi nào?

  • Quy mô nhỏ: Các hoạt động kinh doanh địa phương hoặc ngành nghề mang tính cá nhân như cửa hàng bán lẻ, quán ăn.
  • Thủ tục đơn giản: Không yêu cầu báo cáo tài chính phức tạp.

Ví dụ: Tiệm cà phê gia đình với doanh thu dưới 1 tỷ đồng/năm.

Hiểu rõ cách tính thuế doanh nghiệp và hộ kinh doanh sẽ giúp bạn tối ưu hóa chi phí, đảm bảo tuân thủ pháp luật và đưa ra lựa chọn kinh doanh phù hợp. Với các doanh nghiệp lớn, quy mô bài bản, thuế TNDN mang lại nhiều lợi thế dài hạn. Trong khi đó, hộ kinh doanh phù hợp với các cá nhân, gia đình hướng đến sự tiện lợi, đơn giản.

Nếu bạn đang tìm kiếm dịch vụ tư vấn thuế chuyên nghiệp, hãy liên hệ ngay với Kế Toán Ưu Việt để nhận hỗ trợ tận tâm và giải pháp tối ưu nhất cho hoạt động kinh doanh của bạn.